YÜKSEK kurlar ve artan akaryakıt fiyatları nedeniyle nakliyeci, özellikle de yolcu taşımacılarının ekonomisi çok bozuldu. Peki son iki senede pandemi nedeniyle büyük kayıplar yaşayan turizm taşımacıları cephesinde durum ne? Sektörün kurumsal firmalarından Systemtransport Yönetim Kurulu Başkanı Taşkın Arık ile bunu ve sektörün yaşadığı sorunları konuştuk. Taşkın Arık, her zamanki dobra açıklamalarıyla sorularımızı yanıtladı. Pek çok konuya değinen Arık, ağırlıklı olarak yeniliğe ve yenilenmeye dikkat çekti.’ Turizm düne göre sayılar ve içerik olarak çok büyüdü; peki turizm taşımacı bu değişime ayak uydurabildi mi ‘’ diye soran Taşkın Arık, sektörün yeni dünyaya entegrasyonu noktasında ‘gençleşme’ye vurgu yaptı. İşte Taşkın Arık ile yaptığımız çarpıcı söyleşimiz:
GÜLEGÜLE: Son iki yılın ardından turizmde umut veren gelişmeler yaşanıyor. Bu durum turizm taşımacılığına nasıl yansıyor?
Turizmde işlerin gidişatı çok iyi
ARIK: Turizm taşımacılığı tarafında bu sene kazançlı bereketli bir dönem yaşanıyor. Öyle ki, Antalya’da araba bulamaz hale geldi. Aynı şekilde ağustosun 20’sinden sonra da İstanbul bayağı coşkulu olacak.
Eylül ile beraber gelen gemi sayısı da artacak. Ama gemiden çok sayıda insan çıkmasa bile, çıkanlar an itibariyle normal hacmi olumlu yönden bayağı bir etkiliyor. Yani bu yılın tamamı bizim açımızdan bereketli ve hızlı geçecek gibi duruyor.
GÜLEGÜLE: Firma olarak geçen yıldan bu yana pek çok araç yatırımı yaptınız. İşlerin seyri beklentilerinizi karşılıyor mu?
Filomuzun yüzde 99’unu yeniledik
ARIK: Systemtransport olarak araç parkımızı yeniledik ve yatırımlarımız, dolu dizgin araç ve kredi buldukça devam ediyor.
Dünyada pandemi kaynaklı durağan bir dönem yaşandı herkesin malumu aşı ve virüsün etkisini kaybetmesiyle işler kaldığı yerden devam ediyor. Şirket olarak bu durağan dönemi iyi atlattık. Sorduğunuz soruya gelirsek işlerin seyri beklentilerimizi karşılıyor mu? Cevap veriyorum EVET. Hatta çok iş var. Şuan sıfır araç bulmakta zorlanıyoruz. Artık beklentilerimizi değiştirmek zorunda kaldık. Tek bir marka üzerinden ilerlemiyoruz. Örnek vermek gerekirse 2/3 kişilerde Mercedes Vito kullanırken artık Ford CostomCitroen, Renault markalarının bu tarz araçlarını filomuza katıyoruz.
Bu durumu minibüs 16’lık noktasında da gerçekleştiriyoruz. Mercedes HTA bölümünün sınıfta kaldığını düşünüyorum iyi yönetemediler ve ellerindeki pazarı herkese bölüştürdüler. Parça ve tedarik sorunu hayat boyu sürecek değil normale döndüğünde muhakkak HTA’da müşterileri kalacaktır ancak eskiyi bulacaklarını sanmıyorum.
2022 yılı için Ford Marka siparişim var. Mercedes bayiler ve satışçılar sadık müşteri modundan +50 bin moduna döndüler. Hatta abi ‘İstersen başka bayii başka marka al’durumuna düştüler. Şahsen Systemtransport olarak Mercedes Hasssoy bayi ile uzun zamandır çalışmam var. Bana bu şekilde bir durum hissettirmeden işimi hep çözdüler ama dışarıdan insanların çığlıklarını duyuyor üzülüyorum. Sonuç olarak beklentimiz büyük ancak ya araç yok yada araç olsa kredi yok işler şuan böyle.
GÜLEGÜLE: Kaptan ve iş bilen eleman bulma noktasında sıkıntıların yaşandığı dile getiriliyor. Sizde durum ne?
Personele bakış artık değişmelidir
ARIK: Pandemi ile her sektörde olduğu gibi turizm taşıma sektöründe de büyük sıkıntılar yaşanıyor. Bu durumu uzun süreler yaşayacağımızı düşünüyorum. Systemtransport olarak bu durumu şuanlık iyi yönetiyoruz. Bizde çalışan personel 12 ay çalışacağını biliyor. Haklarını tam olarak alıyor. İzinlerini, primlerini kullanıyor. Burası herkesin olmak istediği bir yer. Her şey bir kurum düzeninde…
Pik noktasında personelimizi dinliyor hızlı aksiyonlarla onları ne enflasyona ne de işin yoğunluğuna ezdirmiyoruz. Bu zamana kadar her zaman işçimizin yanında olduk olmakta zorundayız. Sorun diğer firmalarda kaptanları sezonluk alıp çıkarıyor hakları noktasında personeline güven vermiyorlar. Bu da tabiki personel bulma noktasında sorunun artmasına sebep veriyor.
Burada yapılması gereken teşvik edici düzenli çalışma şekli. Systemtransport bu noktada da kendini yeniledi ve yenilemeye devam ediyor. İşlerin yoğun olduğu dönemlerde araçlarımızı 2 kaptana çeviriyor ve kullanmış oldukları aracın gelirinden pay vermek suretiyle sürdürebilir ve teşvik edici hale getiriyoruz.
Artık turizm taşıma sektörü baştan aşağı değişmeli bu değişimle insanların çalışma şekilleri de değişmeli.
Hep söyledim eski düzende personel çalışmaz. Biran önce bu işe el atılmalı. Ancak sektörümüzün belli yaş üstü büyükleri personelleri sömürmeye ve sektörü domine etmeye devam ediyor. Bu insanlar işlerini arkadan gelen gençlere bırakmadıkça yada sektörden çıkmadıkça sömürü devam edecek ve personel sıkıntısı gün ve gün artacaktır. Çözüm belli gençleşme..
GÜLEGÜLE: Turizm araçlarının yaş sorunu da çözüldü, turizmcilerin sahada yaşadığı diğer sıkıntılar neler?
Sivil trafik şube kendini yasa koruyucu yerine koyuyor çok tehlikeli…
ARIK: Yaş sorunu çözüldü derken; zaten yaşın olması saçmalıktı. Sonuçta D2 belgesi neyi kapsıyorsa aynı şekilde şehiriçi belgesi de o sürede olması lazımdı. Orada bir yanlış vardı, düzeldi güzel oldu; ama şu anda turizm taşımacılığının yaşadığı birinci ve en can alıcı sıkıntı insan kaynağı… İkincisi ise denetimler ve sonuçları…
İnsan kaynağı sorununun konuştuk. Çözümü anlattım.
Denetim konusunda büyük sıkıntı var, yaşanılan yaşatılan ve sonucu çok ağır. İlk olarak ticari bir arabanın bağlanması çok büyük bir saçmalık neden? Hatayı yapan örnek veriyorum şoför veya iş veren.
Ama cezayı çeken ticari araba. Bu arabanın yatması araç sahibine olduğu kadar devlete de zarar. Bu durumun bağlanmadan cezai işlemle olması gerektiğini düşünüyorum.
İkinci konu denetim; araç içinde her tür belgesi var ama araç bağlanıyor. Çünkü sivil trafik araç içinde mülakat adı altında sorgu yapıyor. Bu sorgu ile araca binen kişi taksi müşterisi mi turist mi diye tespitte bulunuyor. Sonrada işlem yapılıyor. Bu işlem bildiğiniz doğru bir işlem değil. Denetim yapan kurum yetkilisi araç evraklarını ister, kontrolünü yapar, araç içinde güvenlik anlamında bir sıkıntı yoksa araç gider. Ama işler öyle yürümüyor.
Bildiğiniz sivil trafik araç içinde sorgu yapıyor. O an bu turist bu değil gibi karar veriyor ve işlem yapıyor. Farkında oldukları ve bilerek yapılan 4925 sayılı kanuna göre bu araç UETDS’ye girdiyse 5216’ya göre de şehir içi belgesini aldıysa bir işlem yapamaz. Bu durum normalmiş gibi hala devam ediyor. Burada yapılması gereken, bu durumu yaşayan mağdur olanlar o denetimciyi kurumuna ve savcılığa şikayet edecek ve bu durum böyle bitecek. Denetimci kendine göre bir usul yaratamaz. Herşey yasalarda var; ya gidecekler 4925 değiştirecekler yada insanların canlarını yakmaktan vazgeçecekler. Lütfen bir avukata sorun yada Google yazın polis hangi durumlarda sorgu yapabilir.
GÜLEGÜLE: Sizce bağlı olduğunuz dernek bu noktada gerekeni yapabiliyor mu?
Artık gençler inisiyatifi almalıdır
ARIK: Ortada tüzel olarak bir dernek var; ama fiziki olarak bir dernek yok, yönetim yok! Derneğin Başkan Yardımcısı benim; ama fiiliyatta bu böyle işlemiyor. Aslında derneğimize düşen çok görevler var, o yüzden de derneğimizin en yakın zamanda yenilenmesini, yeni bir yönetim ve anlayışla beraber hareket etmesini umuyorum.
Yeni ve genç yöneticilerin artık ağırlıkta olması gerekiyor. Yenilerin de yeni dünyaya, yeni düzene göre hareket etmesi gerekiyor. Benim derdim ağabeylerimizle değil; yaşım 44, çocuklarım var, bu işte arkadaşlarım var, bu işte genç insanlar var. Derdim yeni bir anlayış ve vizyonla hem şirketim hemde sektör için daha güzel bir gelecek kurmak.
