DERİN bunalımların yaşandığı iki yılın ardından; otobüs sektörü de 2022’de rahat bir nefes aldı. ‘Süper’ bir yıl olmasa da; iflaslar da olmadı, firma kapanmaları da… Bu iyileşme, otobüs yatırımlarını da olumlu yönde etkiledi. Çok pahalı olmasına karşın, pek çok firma otobüs yatırımı yaptı, filo bazında yapanlar da vardı. 2022’yi uğurluyoruz. Hangi firma yılı nasıl geçirdi; mikrofon tuyuyoruz… Doğu’nun saygın ve itibarlı firmalarından Bizim Iğdır Turizm’in Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Emin Balbaros bu sayımızın konuğu oldu. Kendisiyle firmasını, yatırımlarını, gelecek planlamalarını ve tabii ki sektörü konuştuk. Balbaros, 2023 yılında yapılacak olan meclis ve başkanlık seçimlerinin önemine dikkat çekerek, yatırım planlarının da seçim sonuçlarına göre yapılacağını söylüyor. Hoş ve akıcı bir sohbet oldu. Sizlerin de bu söyleşiyi ilgi ile okuyacağınızı umuyoruz. İşte Mehmet Emin Balbaros ile yaptığımız çarpıcı söyleşimiz.  

GÜLEGÜLE: Öncelikle ‘firmanızı kısaca tanıtın’ dersek neler söylersiniz?

Yolcumuz bize çok güveniyor

BALBAROS: Firmamız 1991 yılında Iğdır merkezli olarak “Iğdır Hat” adıyla kuruldu. Kuruluşumuzdan itibaren hızla kurumsallaşan Iğdır Hat, 2010 yılında şimdiki adı olan “Bizim Iğdır Turizm” olarak faaliyetlerine devam etti. Bu tarihten itibaren Iğdır’da yolcu taşımacılığı konusunda yoğun taleple karşılaşan firmamız her geçen gün daha da büyüyerek hizmetine devam etmektedir.

Yolcumuzla çok yakın bir diyaloğumuz var; temelinde de güven ve kaliteye verdiğimiz önem yer alıyor.

Firma olarak vizyonumuzu ise şu üç başlık altına toplayabilirim:

– Sektörde belirleyici ve referans marka olmak.

– Müşterilerimizin güvenliği için gerekli tüm tedbirleri almak.

– Müşteri memnuniyeti ve hizmet kalitesini zirveye çıkarmak.

GÜLEGÜLE: Bizim Iğdır Turizm’in filo yapısı ve büyüklüğü hakkında bilgiler paylaşır mısınız? Öz mal kiralık oranınız nedir?

Filomuzun yüzde 95’i öz mal

BALBAROS: İstikrarlı şekilde büyüyüp gençleşen bir filoya sahibiz. Mesela geçen sene 11 otobüsle hizmet verirken, bu sene bu sayıyı 35-40 adetlere çıkardık. 2023 yılında yeni hatlar açmayı hedefliyoruz, buna paralel olarak da hem otobüs sayımız hem de sefer sayılarımız artacak. Filomuzu 40 aracın üzerine çıkaracağız.

Bizim Iğdır Turizm olarak öz mal araçlarla yürümeyi ilke edinmiş bir firmayız.

Filonun yüzde 95’i öz mal; ama kiralık araçlarımız da yok değil.

Bu noktada çok seçiciyiz. Bireysel otobüsçülerimiz, güvendiğimiz, ailemizin bir parçası kabul ettiğimiz arkadaşlarımızdan oluşuyor.

Yoksa kapımız herkese açık değil. Firmanın bünyesine uyum sağlayacak uygun kişiler ile çalışmayı tercih ediyoruz.

GÜLEGÜLE: Bir otobüsün fiyatı 6 milyon liralar seviyesinde. Ancak ışık gören kimi firmalar, bu yıl ciddi yatırımlar yaptı. Bizim Iğdır olarak siz de yatırım yaptınız mı?

10 adet Mercedes yatırımı yaptık

BALBAROS: Biz en sıkıntılı süreçlerde de yolcumuzun konfor ve güvenliğini dikkate alarak otobüs yatırımı yaparız. Hem de Mercedes-Benz’in Yıldız’larına…

Mesela bizim filomuzun yarısı Travego, yarısı da Tourismo otobüslerden oluşuyor. Bu dengeyi bu sene de bozmadık; 6 adedi Travego, 4 adedi de Tourismo olmak üzere toplam 10 adet Mercedes otobüs yatırımı yaptık. Yatırım açısından seneyi kapattık; fakat bizde yatırım hiç durmaz.

GÜLEGÜLE: Hali hazırda hizmet verdiğiniz hatlar hangiler?

2023’te yeni hatlar açacağız

BALBAROS: Hali hazırda 7-8 hattımız bulunmakta. Iğdır-Bodrum, Iğdır-Antalya, Iğdır-Balıkesir, Iğdır-İzmir, Iğdır-İstanbul, Iğdır-Ankara olarak devam ediyoruz. Yeni yılda hizmetimizi Karadeniz ve Güneydoğu bölgesine uzatmayı düşünüyoruz. Bu sene böyle bir planımız var. Iğdır bölgesine elimizden geldiğince iyi bir hizmet vereceğimize de inanıyorum.

Yani Iğdır’dan Türkiye’nin her yerine ulaşım ağı sağlayacağımızı umuyorum. Iğdır’ın lider markasıyız.

Biz bu işe gönlümüzü verdik. Çünkü otobüsçülük bize babadan kalan bir felsefe, hastalık oldu. Otobüsçülüğe giren kişinin çıkma ihtimali yok. Bu işin suyunu içen asla bu işten vazgeçemez.

GÜLEGÜLE: 2022 yılı sizin için nasıl geçti? Yatırımlarınızın karşılığına alabildiniz mi?

2022’de hedefimize fazlasıyla ulaştık

BALBAROS: 2022 yılı aslında zorlukları kadar güzellikleri de olan bir yıl oldu. Kendi şahsımız adına konuşacak olursam  potansiyelimizin gayet üzerinde bir yıl geçirdik.

Ama dönüp baktığımda diğer firmaları da incelediğim zaman genel bir rekabet söz konusu. Piyasada aşırı bir haksız rekabet var.

Çok bozulmalar oluyor, yani tat vermiyor. Ama her şeye rağmen biz hedeflerimizi yakaladık.

Yatırımın karşılığını aldık mı; alamasak da sonuçta biz  prestij sahibiyiz… Bizi mutlu ediyor, sıkıntı yok yani.

GÜLEGÜLE: 2023 beklentileriniz nedir?

Seçimler belirleyici olacak

BALBAROS: Beklentim tabiî ki daha iyi bir yıl olmasını diliyorum.

Ama işte akaryakıt fiyatları, zamlar, ülkenin durumu ortada.

Bu nedenle bir öngörüm yok. Bir de seçim senesine giriyoruz. Bu, bir belirsizliğe neden oluyor. Otobüsçü de firmacı da yatırım için seçim sonrasını bekleyecek.

GÜLEGÜLE: Sektörde kıran kırana haksız rekabet var. Sizce bu neden kaynaklanıyor, neden insanlar para kazanmayıp birbirini yok etmenin peşinde? 

Acilen haksız rekabete el atılmalı

BALBAROS: Konuyu şöyle ele alalım. Yıkıcı rekabet, otobüslerin boş dolu gitmesi ile alakalı bir durum.

Çünkü internet bilet fiyatları ile çok oynuyorlar, çok dip dibe oynuyorlar. Tabii serbest piyasa bu; birçok şirket olduğu için hepsi birbirini kötü etkiliyor. Domino taşları gibi düşünün. Biri bozuldu mu hepsi bozuluyor. Yani bu düzeni sağlamak çok çok zor.

Bazen bakıyorum mesela Ankara-Erzincan’a 150 liraya bilet kesen var. Yahu bu devirde bir yemek yemeğe kalkıyorsun 200 lira… Kurtarıyor desem kurtarmıyor da…

Dediğim gibi domino taşı misali. Biri bozuldu mu hepsi ardı ardına devriliyor.

Kötü bir durum acilen bir el atılmalı diye düşünüyorum. Devletin bunlarla ilgili bir yasa çıkarması lazım.

Bilet fiyatlarıyla internet bilet fiyatları ile oynanacak tek kalem olmalı. Herkes hizmetinde rekabet edecek, kimse fiyatında rekabet etmeyecek. 

GÜLEGÜLE: Sizce sektörün sivil kuruluşlarının bu konudaki çabaları yeterli mi? Federasyonlar destek bulamadıklarını söylüyor; sizce neler yapılabilir?

Federasyonlar iyi şeyler yapıyorlar

BALBAROS: 2023 yılına geldik, uzay çağı… Çözülmeyecek hiçbir şey yoktur. Yani kimse gelmiyor diye bir şey yok, yeter ki yumuşak ortam sağlansın. Sonuçta otobüsçülükte 81 ilden insanlar var, her tipten insan var. İllaki bir pürüz çıkacak.

Federasyonların elinden geleni yaptıklarını düşünüyorum ama etkili olmadıklarını biliyorum.

Bu düzene karşı çok etkin değiller. Ama iyi şeyler yaptıklarını biliyorum.

GÜLEGÜLE: Firma sahiplerinin kurduğu bir dernek var biliyorsunuz. Yeni derneğin yeterince aktif çalıştığını düşünüyor musunuz?

Ortak hareket olmazsa olmaz!

BALBAROS: Sıkıntı arttıkça, sektörün psikolojisi de haliyle bozuluyor. Bu ruh hali, sağduyulu ve ortak hareket etmeyi de olumsuz etkiliyor.

Firma sahipleri tabii ki kendi haklarını kendileri savunmak isteyecektir; ama çözüm ortak harekette. Çözüm devleti de işin içerisine çekmekte. Bu da ancak birlikte hareketle mümkün.

GÜLEGÜLE: Kasko fiyatları arttı, trafik sigortası fiyatları arttı, lastik fiyatları arttı akaryakıt zaten aldı başını gitti. Mesela pek çok kişi yüksek fiyatlar nedeniyle kasko yaptıramıyor. Siz yaptırabilir musunuz?

Taşıma fiyatları olması gerekenin altında

BALBAROS: Bizim kendi kasko şirketimiz var. Biz firmayı ilk kurduğumuz tarihten itibaren bir prensip olarak kaskosuz hiçbir zaman kontak çalıştırmayız.

Ama asıl problem, hesap kitabımızı iyi yapamamamız. Mesela mazot 7 lirayken yolcumuzu 300 TL’ye taşıyorduk; şimdi mazot 22-23 lira, yani üç kattan fazla artmış. Peki biz yolcuyu kaça taşıyoruz; 450-500 lira… Oysa oranlamaya göre bizim yolcuyu 900 liraya taşımamız gerekiyor.

Uçak bileti 1250 lira, otobüs bileti 500 lira. Böyle olursa kaskoda zorlanırız elbette. Hele şimdi bilet fiyatları daha da yerlerde sürünüyor; yazıktır, günahtır.

GÜLEGÜLE: EDS cezaları herkesi bunalttı; bu konuda ne diyorsunuz?

EDS cezaları büyük bir sıkıntı

BALBAROS: Biz firmayı ilk büyüttüğümüz zaman bunu hiç göz önünde bulundurmadık; ama gördük ki hiç de böyle değil!

Bize ilk zamanlar yüzlerce ceza geldi. Tamam kaptan da bir insan, hata yapıp ceza yiyebirir, ama ardı arkası kesilmeyince biz de tedbirimizi aldık.

Mesela şoförün kabahatinden dolayı ceza geliyorsa, faturayı ona kesiyoruz. Tabii bazen şoförde çok çaresiz kalabiliyor. Bu yüzde çok da üzerlerine gitmiyoruz.

Aksi taktirde işi bırkıyor ve siz de kaptansız kalabiliyorsunuz.